شاد بودن، جا و مکان نمی‌شناسد
اغلب ما شادی و رضایت‌مندی را صرفا در زندگی شخصی خود جستجو می‌کنیم. اگر کسی بگوید باید در محیط کار نیز، به دنبال شاد بودن خود و شاد کردن دیگران باشیم، احتمالا بسیار متعجب خواهیم شد!
اما مفهوم شادی در محیط کار، مفهوم نسبتا جدیدی است که در سراسر دنیا، سازمان‌های مختلف به دنبال دستیابی به آن هستند. این موضوع از زمانی برجسته‌تر شد که محققان به اهمیت شادی در محیط کار و ارتباط مستقیم آن با میزان بهرهوری سازمانی، پی بردند.
ایجاد یک فضای کاری شاد و بهره‌مندی از کارکنان با انگیزه، به عوامل شخصی و غیر شخصی مختلفی بستگی دارد. حتی اگر فردی در یک محیط کاری کاملا ایده‌آل فعالیت کند، لزوما فرد شادی نخواهد بود! چرا که مشکلات موجود در زندگی شخصی نیز، مستقیما در میزان شادی و رضایت‌مندی افراد تاثیرگذار هستند.
با استناد به همین موضوع، تقریبا ایجاد یک محیط کاری «کاملا شاد»، غیر ممکن خواهد بود. اما با رعایت نکاتی می‌توان تا حد امکان، محیط کار خود را به فضایی شادتر تبدیل نمود. در ادامه این مطلب از سایت بالونت، ابتدا با دلایل اهمیت شاد بودن محیط کار آشنا شده و سپس روش‌هایی برای دستیابی به آن ارائه خواهیم کرد.
چرا شاد بودن محیط کار، اهمیت دارد؟
شاد بودن محیط کار، بیش از هر موضوع دیگری باعث «افزایش بهرهوری کارکنان» می‌شود. به همین دلیل در بسیاری از سازمان‌های بزرگ، از همان ابتدا، برنامه‌های مختلفی برای شادتر شدن محیط کار، در نظر گرفته شده است. البته بدیهی است که تنها برنامه‌ریزی برای این کار کافی نبوده و باید در فاز اجرا نیز این موارد به خوبی پیاده‌سازی شوند.
علاوه بر بهرهوری، رضایت درونی کارکنان و فعالیت در یک محیط کاری شاد، مزایای مختلف دیگری نیز به همراه دارد. برخی از این مزایا عبارتند از:
• افزایش وفاداری کارکنان به سازمان و کاهش میزان خروج آنها
• افزایش انگیزه کارکنان در سطوح مختلف
• ایجاد تصویری کاملا مثبت از سازمان در باور عموم
• تقویت میزان خلاقیت کارکنان در محیط کار
• کاهش استرسهای کاری کارکنان
• کاهش هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی
و…
کارکنان شاد در ایجاد یک محیط کاری هماهنگ با فرهنگ کاری مثبت، نقش بسزایی خواهند داشت. علاوه بر این، چنین افرادی بیشتر به کار خود متعهد بوده و مشتاق‌اند تا فراتر از شرح وظایف‌شان تلاش کنند. همه این موارد، مهر تاییدی بر میزان اهمیت شاد بودن محیطهای کاری هستند.
اما برای ایجاد یک محیط کاری شاد، باید به چه نکاتی به‌صورت فردی یا سازمانی، توجه نمود؟
نکات موثر برای افزایش شادی در محیط کار
قدردانی از زحمات کارکنان
هیچ چیز نمی‌تواند به اندازه قدردانی کردن، باعث افزایش شادی و رضایت‌مندی کارکنان شود! این موضوع در تمامی سازمان‌ها، با هر نوع کسبوکار و فعالیتی، صدق می‌کند. پس اولین نکته کلیدی برای ایجاد یک فضای کاری شاد، قدردانی کردن از کارکنان و انتقال احساس ارزشمند بودن به آنهاست.
اگرچه قدردانی کردن با هدایای ارزشمند و ارائه پاداش به کارکنان، یک راهکار بسیار خوب است، اما این قدردانی باید در سطوح پایین‌تر و به عنوان بخشی از فرهنگ سازمانی نیز، قابل رویت باشد.
قدردانی در محیط کار، باید در سه سطح مختلف وجود داشته باشد:
قدردانی مدیران از کارکنان: هر اقدامی که از طرف مدیران برای تشکر کردن از کارکنان، به‌شکل خصوصی یا عمومی صورت می‌گیرد.
قدردانی کارکنان از یکدیگر: تشکر کردن از سایر همکاران هنگام انجام یک کار حتی اگر کار انجام شده، وظیفه فرد مورد نظر بوده است!
قدردانی کارکنان از خودشان: همه باید قدردان زحمات خودشان بوده و بدانند در زندگی شخصی و کاری خود، چه ارزش بالایی دارند.
اگر در یک محیط کار هر سه سطح از قدردانی، وجود داشته باشد، مطمئنا ایجاد یک فضای کاری کاملا شاد و افزایش میزان رضایت‌مندی کارکنان، امری غیر قابل اجتناب خواهد بود.
رفع نیازهای کوچک
بخش اعظمی از نارضایتی‌ها در محیط کار، از نیازهای کوچک ناشی می‌شوند. مثلا نبودن یک سطل زباله در نزدیکی میزها، ممکن است آنقدر به مسئله پیچیده‌ای تبدیل شود که باعث نارضایتی و در نهایت خروج کارکنان یک بخش از سازمان گردد!
با این تفاسیر، سازمان‌هایی که هرچه سریع‌تر نیازهای کوچک کارکنان و محیط کار خود را شناسایی کرده و به ترتیب حل می‌نمایند، بیشتر از رقبای خود، در زمینه ایجاد رضایت‌مندی موفق عمل کرده‌اند.
از دیگر مزایای توجه به نیازهای کوچک و رفع آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• مشکلات مختلف سریع‌تر شناسایی و اولویت‌بندی می‌شوند؛
• کارکنان به تلاش‌های سازمان‌شان برای ایجاد تغییرات مثبت پی برده و از عملکرد آنها احساس رضایت بیشتری خواهند داشت؛
• خود کارکنان می‌توانند برای رفع این نیازهای کوچک به سازمان کمک کرده و حتی ایده‌های خلاقانه‌تری ارائه نمایند؛
• رفع چنین نیازهایی معمولا هزینه‌های مالی و زمانی کمتری برای سازمان‌ها دارد؛
و سازمان به‌مرور زمان نیازهای کوچک را برطرف کرده و با انگیزه بیشتری برای رفع نیازهای بزرگ‌تر گام بر می‌دارد..
تقسیم اهداف به قسمت‌های کوچک‌تر
سادهسازی کارها و سپس اقدام برای انجام آنها، یک دیدگاه هوشمندانه و استراتژیک است. زمانی‌که در یک سازمان، پروژهها و اهداف به بخش‌های کوچک‌تری تقسیم شده و احتمال دستیابی به این بخش‌ها بالاتر می‌رود، کارکنان می‌توانند از عملکرد خود رضایت بیشتری داشته باشند.
کارکنان برای پی بردن به نحوه عملکرد خود در سازمان، به بازخورد نیاز دارند. این بازخورد می‌تواند از طرف مدیران یا سایر همکاران‌شان باشد. هر بازخوردی از طرف هر کدام از اعضای سازمان کاملا مفید است چرا که:
• اگر بازخورد مربوطه مثبت باشد، فرد با انگیزه بیشتری کار کرده و احساس رضایت درونی بیشتری خواهد داشت؛
• اگر این بازخورد منفی باشد، فرد مورد نظر می‌تواند به نقاط ضعف خود پی برده و برای رفع آنها تلاش می‌کند.
با توجه به این موضوع، بهترین زمان برای ارائه بازخورد به کارکنان، در پایان بخش‌های کوچک انجام شده از هر هدف یا پروژه است! این نقطه، نقطه تلاقی اتمام یک کار و دریافت یک بازخورد سازنده است. در این صورت، کارکنان به علت تمام کردن یک قسمت از کار احساس رضایت داشته و با دریافت بازخورد می‌توانند با انگیزه بیشتری به ادامه کار خود بپردازند.
توجه به زمانهای استراحت
زمانهای استراحت، فرصت‌های ایده‌آلی برای فاصله گرفتن‌های چند دقیقه‌ای با مشغله‌های روزانه هستند. در زندگی شخصی یا محیط کار، هیچ تفاوتی ندارد؛ گاهی نوشیدن یک فنجان چایی در بین کارهای روزمره، مانند سوخت‌گیری مجدد برای ادامه دادن به مسیر است!
در محیطهای کاری شاد، نسبت استراحت‌های روزانه به انجام کار، همیشه به شکل متعادلی رعایت می‌شود. در این سازمان‌ها، کارکنان زمانی‌که به استراحت نیاز دارند، می‌توانند بدون نگرانی و دغدغه فکری از حالت متمرکز در کار خود جدا شده و چند دقیقه‌ای را به استراحت کردن بپردازند.
از طرفی در این سازمان‌ها، فضای مناسب برای استراحت با وسایل مورد نیاز، از قبل فراهم شده است. در چنین فضاهایی کارکنان می‌توانند با یکدیگر گفتگو کرده، چایی یا قهوه بنوشند، بازی کنند، یک چرت روزانه کوتاه داشته باشند و به‌طور کلی هر کار دیگری که به ذهن آنها استراحت داده و برای ادامه کار، انرژی مورد نیازشان را فراهم می‌کند.
بهبود روابط درون‌سازمانی و بین تیمی
در سازمان‌ها و کسب‌وکارهایی که محیط شادی دارند، ارتباطات کارکنان با یکدیگر، صرفا به روابط درون‌تیمی محدود نمی‌شود! در این سازمان‌ها، کارکنان در زمانهای خاصی می‌توانند از چارچوب تیمی خود خارج شده و با دیگر بخش‌ها، دپارتمان‌ها و تیم‌های سازمان خود در ارتباط باشند.
وقتی از یک محیط کاری شاد صحبت می‌کنیم، منظور تمام بخش‌ها و قسمت‌های یک کسبوکار است. به همین دلیل این موضوع بسیار مهم است که علاوه بر ارتباطات درون‌تیمی خوب، افراد بتوانند با سایر همکاران خود در بخش‌های دیگر سازمان نیز، ارتباط دوستانه داشته و به شادتر شدن محیط کار، کمک کنند.
مثلا ممکن است در یک سازمان، یکی از تیم‌ها بسیار پرانرژی‌تر و شاداب‌تر از سایر تیم‌ها باشد. در این صورت، سایر تیم‌ها نیز با ایجاد ارتباط با این تیم، می‌توانند انگیزه بیشتری پیدا کرده و تیم شادتری داشته باشند.
ویژگی‌های محیطی
علاوه بر تمام موارد گفته شده، برای ایجاد فضای کاری شاد، خود محیط نیز باید ویژگی‌های مشخصی داشته باشد. تک تک اجزای بکار برده و استفاده شده در محیط کار، باید این شادی و حس مثبت را به کارکنان سازمان و حتی مشتریان خود، انتقال دهند.
برای شادتر کردن محیط کار باید به نکات زیر توجه داشت:
• استفاده از رنگ‌های شاد در فضای کار
• تهیه صندلی‌های استاندارد و سایر وسایل مناسب
• پخش موسیقی‌های شاد در قسمت‌های مختلف سازمان (در قسمت‌هایی که افراد به تمرکز کمتری نیاز دارند.)
• استفاده از گل و گیاهان برای شاداب‌تر کردن محیط
• اعمال نور مناسب در قسمت‌های مختلف
• استفاده از متن‌های انگیزشی، نقل قول و تصاویر الهام‌بخش
و…
ترویج مثبت‌اندیشی و مثبت‌گرایی
داشتن کارکنانی با یک نگاه مثبت نسبت به مسائل و تلاش برای حل این مسائل با بالاترین انگیزه، بالاترین نعمتی است که می‌تواند نصیب یک سازمان و کسبوکار گردد! البته همان اندازه که این ویژگی هیجان‌انگیز است، دستیابی به آن نیز دشوار خواهد بود.
برای ایجاد یک فضای کاری مثبت، مدیران سازمان باید بتوانند نگاه تک تک کارکنان خود را نسبت به تمامی شرایط مثبت نگه دارند؛ موضوعی که از خود مدیران آغاز می‌شود. یعنی در ابتدای کار، نگاه خود مدیران باید به شرایط مثبت باشد تا کارکنان نیز بتوانند از آنها الگو بگیرند.
از مهم‌ترین عواملی که مثبت‌گرایی و مثبت‌اندیشی در محیط کار را تهدید می‌کند، فاصله گرفتن از واقع‌بینی است. یعنی کارکنان سازمان در این موضوع دچار افراط شده و برای حل تمامی مسائل، فقط جنبه‌های مثبت آن را می‌بینند. البته بهره‌مندی از کارکنان متخصص و مدیران خبره، تا حدود زیادی از وقوع این مشکل در سازمان‌ها جلوگیری می‌کند.
امکان جابجایی و ترفیع شغلی
انجام طولانی‌مدت کارهای تکراری، به‌مرور زمان باعث افت بهرهوری و کاهش رضایت‌مندی کارکنان می‌شود. اغلب افراد پس از مدتی فعالیت در یک قسمت خاص از سازمان، دیگر بهرهوری ابتدای کار خود را نداشته و با انگیزه کمتری کار می‌کنند.
یکی از بهترین راه حل‌ها برای جلوگیری از ایجاد این مشکل، فراهم بودن امکان ارتقای شغلی در سازمان‌هاست. در صورت فراهم بودن امکان ارتقای شغلی، کارکنانی که احساس می‌کنند از کار خود خسته شده و دیگر وظایف‌شان آنها را به چالش نمی‌کشد، می‌توانند برای ارتقای شغلی اقدام نمایند.
بیشتر بخوانیم: نکات مهم برای ارتقای شغلی!
امکان دورکاری و ساعات کاری انعطاف‌پذیر
در بیشتر شهرهای بزرگ، اغلب کارکنان با طی کردن یک فاصله مکانی نسبتا طولانی، به محل کار خود می‌رسند. در این بین نه تنها زمان این افراد، بلکه بخش قابل توجهی از انرژی آنها نیز از بین می‌رود! به علاوه آن‌که در کسب‌وکارهای سنتی، در صورت داشتن تاخیر، این کارکنان متحمل جریمه‌های نقدی و تنبیه‌های انضباطی نیز خواهند شد!
اما در سازمان‌های مدرن که به رضایت کارکنان خود اهمیت بیشتری می‌دهند، معمولا امکان دورکاری فراهم است. ضمن آن‌که اغلب کارکنان می‌توانند از ساعات کاری شناور و انعطاف‌پذیر نیز برای انجام کارهای خود بهره ببرند. این سازمان‌ها به راحتی از ابزارهای مدیریت دورکاری نیز بهره برده و عملکرد کارکنان خود را در زمان دورکاری ارزیابی می‌کنند.
اگرچه امکان استفاده از دورکاری و ساعات کاری انعطاف‌پذیر به نوع کسبوکار و تخصص افراد بستگی دارد، اما سازمان‌ها می‌توانند تا حد امکان این موارد را ساده‌تر کرده و فرصت دورکاری با ساعات کاری شناور را برای همه یا بخشی از کارکنان خود فراهم نمایند.
در این مسیر، همه نقش مهمی دارند!
همانطور که در این مطلب گفته شد، ایجاد یک فضای کاری مثبت با محیطی شاد، نیازمند صرف هزینه‌های مختلفی از جمله هزینه‌های مالی و زمانی است. برای ایجاد چنین محیط‌هایی، تمام افراد نقش مهمی ایفا می‌کنند. از طرفی مدیران سازمان و کسبوکار نیز باید بتوانند از استراتژی‌های مناسب در شرایط مختلف بهره ببرند.
با این حال، نکات گفته شده در این مطلب، همگی باعث ایجاد یک جو صمیمی و دوستانه در محیطهای کاری می‌شوند. جوی که در آن ویژگی‌های مثبتی از جمله شادی، انگیزه، وفاداری و صداقت؛ به عنوان بخشی جدانشدنی از فرهنگ سازمانی، قابل مشاهده خواهند بود.
